Hội nghị COP 28: Hỗ trợ các quốc gia đang phát triển và các nền kinh tế mới nổi tiến tới chuyển đổi xanh

Sự kiện này là cơ hội quan trọng để các nước đẩy nhanh hành động trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu (BĐKH). Tạp chí Tài nguyên và Môi trường thông tin đến bạn đọc về Hội nghị lần thứ 28 của các Bên tham gia như sau:

Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH, Nghị định thư Kyoto và Thỏa thuận Paris

Biến đổi khí hậu (BĐKH) với biểu hiện chính là sự nóng lên trên toàn cầu và mực nước biển dâng, đã và đang tác động mạnh mẽ đến mọi mặt kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh toàn cầu; là một trong những thách thức thách thức lớn nhất đối với nhân loại. Để ứng phó với BĐKH, Hội nghị của Liên hợp quốc về Môi trường và Phát triển bền vững tại Rio de Janeiro, Bra-xin, tháng 6 năm 1992 đã thông qua Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH (UNFCCC) làm cơ sở cho các hoạt động hợp tác quốc tế ứng phó với BĐKH. Hiện UNFCCC có 198 Bên tham gia gồm 197 quốc gia và Liên minh Châu Âu.

Nghị định thư Kyoto là văn bản thực thi của UNFCCC được thông qua năm 1997 và có hiệu lực từ năm 2005, quy định trách nhiệm giảm phát thải khí nhà kính của các nước công nghiệp phát triển. Giai đoạn cam kết đầu tiên của Nghị định thư Kyoto từ năm 2007 đến năm 2012, giai đoạn 2 từ năm 2013 đến năm 2020, giai đoạn sau năm 2020 hiện chưa được thông qua.

Thoả thuận Paris về BĐKH được thông qua tại Hội nghị các Bên tham gia UNFCCC (COP) lần thứ 21 năm 2015. Đây là văn bản pháp lý toàn cầu đầu tiên quy định trách nhiệm của tất cả các bên trong ứng phó với BĐKH thông qua thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) nhằm hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp vào năm 2100 và hành động để thích ứng với những tác động hiện có của BĐKH.

Thông tin về Hội nghị các Bên tham gia UNFCCC và Hội nghị lần thứ 28 của các Bên tham gia

Hội nghị các Bên tham gia UNFCCC

COP là cơ quan ra quyết định cao nhất của UNFCCC với sự tham gia của tất cả các Bên tham gia UNFCCC. Mục đích là nhằm xem xét việc thực hiện UNFCCC và các văn bản pháp lý khác mà COP thông qua, bao gồm Thỏa thuận Paris về BĐKH (xem xét các cam kết, kiểm kê phát thải khí nhà kính của các Bên tham gia…), đánh giá tác động và kết quả đạt được của các biện pháp đã triển khai, từ đó đưa ra các quyết định, giải pháp để thúc đẩy việc thực hiện UNFCCC và giải quyết các thách thức về BĐKH một cách hiệu quả hơn.

COP được tổ chức hàng năm (trừ khi các Bên tham gia có quyết định khác) tại một Bên tham gia (thường tại Bên giữ vị trí Chủ tịch COP) theo cơ chế luân phiên giữa 5 khu vực được Liên hợp quốc công nhận (Châu Phi, Châu Á, Châu Mỹ-La Tinh và Ca-ri-bê, Trung và Đông Âu, và Tây Âu và khu vực khác). Trong trường hợp không có Bên tham gia đăng cai, Phiên họp sẽ được tổ chức tại Bonn, địa điểm của Ban Thư ký UNFCCC. Cuộc họp COP đầu tiên được tổ chức tại Berlin, Đức vào tháng 3/1995.

Hội nghị lần thứ 28 của các Bên tham gia UNFCCC

a. Hội nghị lần thứ 28 của các Bên tham gia UNFCCC (COP28), dự kiến diễn ra từ ngày 30/11 đến 12/12/2023 tại Expo City, Dubai của Các Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất (UAE). Đây là một trong những hội nghị quốc tế lớn nhất và quan trọng nhất trong năm 2023. Dự kiến sẽ có hơn 70.000 đại biểu, bao gồm cả Nguyên thủ quốc gia, Người đứng đầu Chính phủ và các nhà lãnh đạo thế giới, từ 197 quốc gia, EU và hàng nghìn tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp, nhóm thanh niên và các bên liên quan khác.

Một số ưu tiên tại COP28:

a) Về giảm phát thải khí nhà kính: COP28 sẽ tiếp tục thúc đẩy các Bên giảm mạnh phát thải khí nhà kính và đưa phát thải ròng về “0” vào giữa thế kỷ thông qua xây dựng các tiêu chuẩn, biện pháp giảm phát thải và đảm bảo việc thực hiện. COP28 sẽ tiếp tục thảo luận xây dựng tuyên bố loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, thúc đẩy chuyển đổi là biện pháp trọng tâm thực hiện giảm phát thải để đạt mục tiêu ở ngưỡng 1,5 độ C vào cuối thế kỷ.

b) Về thích ứng với BĐKH: COP28 sẽ tiếp tục hoàn thiện khung mục tiêu thích ứng toàn cầu; giải quyết các thiếu hụt và thách thức trong quá trình xây dựng và triển khai Kế hoạch quốc gia thích ứng với BĐKH; lồng ghép thích ứng trong các lĩnh vực ưu tiên quốc gia hướng tới cách tiếp cận mang tính chuyển đổi, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng BĐKH; tăng cường thực hiện các hành động thích ứng với BĐKH ở các nước đang phát triển dễ bị tổn thương, đặc biệt chú trọng vào các giải pháp dựa vào tự nhiên (NbS), dựa vào hệ sinh thái (EbA); tiếp tục thảo luận về các giải pháp để giải quyết vấn đề tổn thất và thiệt hại, cơ chế vận hành và đóng góp nguồn lực cho Quỹ Tổn thất và thiệt hại đã được thành lập tại COP27.

c) Về tài chính khí hậu: COP28 sẽ tiếp tục xem xét tiến độ thực hiện mục tiêu huy động 100 tỷ đô-la mỗi năm lẽ ra phải đạt được vào năm 2020; thảo luận mục tiêu huy động nguồn lực đến năm 2025 và dài hạn; thảo luận để đưa ra định nghĩa về tài chính khí hậu; hoàn thiện quy trình nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các nguồn tài chính khí hậu, các biện pháp đa dạng hoá các nguồn tài chính khí hậu, đặc biệt là tài chính tư nhân, đảm bảo cân bằng giữa tài chính cho thích ứng, giảm nhẹ; vai trò của các 5 ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại, ngân hàng phát triển, các quỹ đầu tư trong thu hút các nguồn lực đa dạng cho ứng phó BĐKH. Bên cạnh đó, các cuộc họp định kỳ của Ban thư ký Quỹ Thích ứng (AF), Quỹ Khí hậu xanh (GCF) sẽ diễn ra nhằm triển khai các kế hoạch huy động vốn hướng tới 2025 và sau 2025.

d) Về các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon: Các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon theo Thỏa thuận Paris, còn được biết đến là các cơ chế theo Điều 6 gồm các nội dung cơ chế thị trường trao đổi tín chỉ các-bon (Điều 6.2); cơ chế phát triển bền vững (theo Điều 6.4) và cơ chế phi thị trường (Điều 6.8). Hội nghị COP28 sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy định và hướng dẫn chi tiết để các quốc gia thực hiện, trong đó có tiêu chuẩn và thủ tục chuyển đổi các tín chỉ các-bon hình thành theo cơ chế phát triển sạch (CDM) của Nghị định thư Kyoto, sang cơ chế phát triển bền vững theo quy định của Thỏa thuận Paris.

đ) Về đánh giá nỗ lực toàn cầu: Hội nghị COP28 sẽ thảo luận kết quả tổng hợp nỗ lực thích ứng với BĐKH, giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp về tài chính, công nghệ và tăng cường năng lực thực hiện ứng phó với BĐKH đã được các quốc gia đệ trình thông qua các báo cáo quốc gia, NDC để thấy được tiến triển và những khoảng trống trong thực hiện các mục tiêu toàn cầu về ứng phó với BĐKH.

b. Hội nghị thượng đỉnh Hành động vì khí hậu được tổ chức trong khuôn khổ COP 28 vào hai ngày 01-02/12/2023. Tham dự Hội nghị dự kiến sẽ có các Nguyên thủ, Người đứng đầu Chính phủ của các quốc gia tham dự. Mục đích nhằm tạo diễn đàn để các quốc gia đưa ra những cam kết, hành động mới mạnh mẽ hơn trong đóng góp về tài chính, công nghệ, giảm phát thải khí nhà kính hướng tới thực hiện mục tiêu Thỏa thuận Paris. Phó Tổng thống, Thủ tướng UAE đã có thư mời Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị.

Cộng đồng quốc tế hy vọng các nhà đàm phán sẽ nỗ lực vượt qua khác biệt, tháo gỡ bất đồng để đạt được tiếng nói chung về các giải pháp có ý nghĩa trong hai tuần diễn ra COP28. Chúng ta hãy đoàn kết với nhau khi biết rằng BĐKH là thách thức chung của chúng ta.